مفهوم ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری

فرض کنید صنعتی با رشد قیمت ارز شکوفا می شود (این صنعت احتمالاً در کار صادرات است) و صنعتی دیگر با رشد قیمت ارز متضرر می شود (مواد اولیه این صنعت وارد می شوند). حال اگر در سبد ما از هر دوی این صنایع سهام خریداری شود، در حقیقت خود را نسبت به تغییرات قیمت ارز مصون کردیم و تغییرات ناشی از قیمت ارز باعث رشد یکی و کاهش دیگری می شود. به بیان دیگر با تشکیل سبد سهام، ضرر ناشی از کاهش مفهوم ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری قیمت یک یا چند سهم را با سود حاصل از افزایش قیمت سهم های دیگر پوشش می دهیم.

مفهوم بازده در سرمایه‌گذاری چیست؟

بازده به‌معنای مجموعه مزایایی است که در طول یک دوره به سهم تعلق می‌گیرد.

به گزارش سرویس بورس مشرق، سهامداران بازار سرمایه همچون سایر سرمایه گذاران پیش از سرمایه گذاری باید مجموعه ای از آموزش ها را فرا بگیرند. این روزها فعالیت در بورس بیش از هر زمان دیگری به دغدغه گروهی از افراد تبدیل شده است، به همین دلیل قصد داریم شما را با یکی از مفاهیم بازار سرمایه آشنا کنیم.

حرکت شاخص بورس خلاف پارامترها

اگر یک دارایی اعم از دارایی واقعی یا دارایی مالی را به قصد سرمایه گذاری بخرید، سود یا زیان ناشی از این سرمایه گذاری به‌عنوان بـازده شناخته می‌شود. بازده به طور معمول دو جزء داد، نخست وجه نقدی است که مستقیماً از محل درآمد حاصل از سرمایه گذاری دریافت می‌کنید و یا منفعت یا زیانی است که به علت تغییر قیمت آن دارایی نصیب افراد می‌شود.

فرض کنید مدتی قبل ۱۰۰۰ سهم شرکت فرضی قارون را خریده‌اید. در پایان سال مالی در مجمع عمومی سالیانه شرکت به هر سهم ۵۰ تومان سود نقدی تعلق می‌گیرد. همین‌طور شما سهم را در قیمت ۲۲۰ تومان خریده‌اید و حالا ۲۶۰ تومان شده است. بـازده نقدی یا ریالی شما عبارت است از:

اما به طور معمول وقتی صحبت از بـازده به میان می‌آید، منظور نرخ بازده ای است که به‌صورت درصدی بیان می‌شود. اگر سهامداران بخواهند بـازده درصدی یا نرخ بازده سرمایه گذاری را به دست آورند لازم است بازده نقدی یا ریالی را بر سرمایه گذاری اولیه تقسیم کنید. نرخ بـازده در مثال فوق عبارت است از:

در مورد اوراق بهاداری نظیر سهام که درآمد ثابت ندارند تفاوت‌هایی در مورد نحوه محاسبه بـازده با اوراق بهادار با درآمد ثابت نظیر اوراق مشارکت وجود دارد.قانون کلی این است که هرچه ریسک بیشتری بپذیرید، سود و زیان بالقوه شما هم بیشتر می‌شود.

۲ – تعریف بازده اضافی چیست؟

بازده سرمایه گذاری اوراق بهادار یا سبد سهامی که از یک معیار یا شاخص با سطح ریسک مشابه بهتر عمل می‌کند بیشتر می‌شود، بازده اضافی می گویند این بازده به طور گسترده برای اندازه‌گیری ارزش افزوده‌ای که پرتفوی یا مدیر سرمایه گذاری ایجاد کرده، مورداستفاده قرار گرفته و یا توانایی مدیریت را در غلبه بر بازار رامی سنجند. نام دیگر بازده اضافی آلفا است.

به طور مثال، فرض کنید که یک صندوق سرمایه گذاری مشترک با سرمایه زیاد دارای سطح یکسانی از ریسک (در اینجا بتا=۱) در مقایسه با شاخص بورس است. اگر صندوق بازده ۱۲% در یک سال تولید کند و شاخص فقط ۷% رشد کند، این تفاوت ۵ درصدی به عنوان بازده اضافی، یا آلفای تولیدشده به‌وسیله مدیر صندوق در نظر گرفته می‌شود.

منتقدین صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک و سایر پرتفوی‌هایی که به صورت فعال مدیریت می‌شوند عقیده دارند که تولید بازده اضافی به صورت مداوم و در بلندمدت تقریباً غیرممکن است. به همین دلیل بیشتر مدیران صندوق‌های سرمایه گذاری در طول زمان عملکرد پایین‌تری نسبت به شاخص معیار دارند. این امر باعث محبوبیت فوق‌العاده صندوق‌های سرمایه گذاری در شاخص و صندوق‌های قابل معامله در بورس شده است.

۳ – تعریف بازده سود سهام نقدی چیست؟

بازده سود سهام نقدی یک نسبت مالی است که نشان می‌دهد شرکت چقدر به صورت سالانه و به نسبت قیمت سهامش، سود سهام پرداخت می‌کند. بازده سود سهام نقدی به شکل درصد نشان داده شده و می‌تواند با تقسیم مقدار سود سهام پرداخت شده به ازای هر سهم بر قیمت یک سهم محاسبه شود. فرمول محاسبه بازده سود سهام ممکن است به شکل زیر نمایش داده شود:

فرمول بازده سود سهام

بازده سود سهام نقدی روشی برای اندازه‌گیری مقدار جریان نقدی است که شما برای هر یک ریال سرمایه گذاری شده در سهام به دست می‌آورید. به‌بیان‌دیگر، این کار میزان ارزشی را که شما از سود سهام نقدی می‌گیرید، اندازه‌گیری می کند.

سرمایه گذارانی که به یک جریان نقدی حداقلی از پرتفوی سرمایه گذاری خود نیاز دارند می‌توانند این جریان نقدی را با سرمایه گذاری در سهامی که بازده سود سهام نقدی به نسبت بالا و با ثباتی ارائه می‌کنند، به دست می آورند، ولی سود سهام نقدی بالا ممکن است مفهوم ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری اغلب به قیمت از دست دادن پتانسیل رشد شرکت تمام شود. هر یک ریالی که شرکت به صورت سود سهام نقدی به سهامداران خود پرداخت می‌کند، پولی است که شرکت نمی‌تواند دوباره سرمایه گذاری کند و به‌این‌ترتیب امکان ایجاد پتانسیل رشد برای شرکت و افزایش قیمت سهام و کسب سود سرمایه برای سهامداران از بین می‌رود.

درحالی‌که گرفتن سود نقدی برای بسیاری از سهامداران و سرمایه گذاران جذاب است، ولی سهامداران می‌توانند با افزایش ارزش سهامشان نیز سودهای بالا دریافت کنند. به‌بیان‌دیگر، وقتی شرکت‌ها سود سهام نقدی بالایی پرداخت می‌کنند، ممکن است در بلندمدت برایشان هزینه بر باشد.

۴ – تعریف بازده غیرعادی چیست؟

بازده غیرعادی اصطلاحی مفهوم ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری است که برای توصیف بازده به‌دست‌آمده از اوراق بهادار یا پرتفوی در یک بازه زمانی مورداستفاده قرار می‌گیرد که متفاوت از نرخ بازده مورد انتظار است. نرخ بازده مورد انتظار، بازده محاسبه شده‌ای است که بر اساس مدل قیمت گذاری دارایی‌ها و با استفاده از میانگین بلندمدت بازده یا سایر ارزیابی‌ها به دست می‌آید.

بازده غیرعادی می‌تواند هم خوب و هم بد باشد، چون خودش به تنهایی خلاصه‌ای است از اینکه چگونه بازده واقعی از بازده مورد انتظار متفاوت است. به طور مثال، کسب ۳۰% در یک صندوق سرمایه گذاری که بازده میانگین ۱۰% در هر سال برای آن پیش‌بینی شده، یک بازده غیر عادی ۲۰% تولید خواهد کرد. از طرف دیگر، اگر بازده واقعی ۵% بود، این امر باعث تولید یک نرخ غیرعادی منفی پنج‌درصدی می‌شد.

۵ – تعریف بازده مورد انتظار چیست؟

مقدار پولی که یک فرد انتظار دارد تا از سرمایه گذاری‌های خود دریافت کند بازده مورد انتظار گفته می‌شود. به طور مثال، اگر یک نفر در سهامی که ۵۰% شانس تولید سود ۱۰ درصدی و ۵۰% شانس تولید زیان ۵ درصدی دارد سرمایه گذاری کند، بازده مـورد انتظار او ۲٫۵% خواهد بود (۰٫۰۵- * ۰٫۵ + ۰٫۱ * مفهوم ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری ۰٫۵)؛ اما لازم به ذکر است که بازده مورد انتظار معمولاً بر اساس اطلاعات مربوط به گذشته بنا شده و تضمینی برای تحقق آن وجود ندارد.

در اکثر بخش‌ها، بازده مورد انتظار ابزاری است برای تعیین اینکه آیا یک سرمایه گذاری دارای میانگین درآمد خالص منفی است یا مثبت.

در کنار بازده مـورد انتظار سرمایه گذاران باهوش باید احتمال تحقق بازده را برای محاسبه درست ریسک در نظر بگیرند. نمونه‌های فراوانی وجود دارد که در مسابقات بخت‌آزمایی بازده مـورد انتظار مثبت، اما در مقابل احتمال تحقق بازده پیش‌بینی‌شده، بسیار پایین است.

۶ – تعریف بازده واقعی چیست؟

سود یا زیان واقعی یک سرمایه گذار بازده واقعی گفته می‌شود. این بازده می‌تواند به شکل زیر بیان شود:

بازده مورد انتظار به‌علاوه تأثیر عوامل خاص مربوط به شرکت و اخبار مربوط به اقتصاد، بـازده واقعی را ایجاد می‌کند.

بـازده واقعی که در برابر بازده مورد انتظار قرار دارد، چیزی است که مفهوم ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری سرمایه گذاران در واقعیت از سرمایه گذاری‌های خود دریافت می‌کنند. اختلاف بین بـازده واقعی و بازده مورد انتظار به دو عامل ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک بستگی دارد.

داستان مدیریت مالی به زبان ساده (مدیریت سرمایه‌گذاری)

داستان مدیریت مالی به زبان ساده (مدیریت سرمایه‌گذاری)

همه ما در زندگی شخصی و کاری خود در موقعیت تصمیم‌گیری‌­های اقتصادی قرار گرفته‌ایم. انتخاب منزل، اتومبیل، کار و حتی تفریحات و اتفاقات روزمره دیگری که هر کدام به نوعی ذهن مارا درگیر یک تحلیل هزینه منفعت می‌نماید. اما براستی چه چیزی قدرت استنباط و انتخاب در این گزینه‌های اقتصادی را به ما می‌­دهد؟ پاسخ خیلی ساده است، علم سرمایه‌گذاری است که توان انتخاب را به ما داده و مارا قادر به انتخاب و تصمیم‌گیری می‌نماید.

مدیریت سرمایه‌گذاری چیست؟

یک مثال خیلی ساده اما ملموس برای بیان مفهوم مدیریت سرمایه‌گذاری کافی است. “شما بخشی از درآمد خود را پس‌انداز نموده و اکنون به دنبال آن هستید که پیرامون آن تصمیم‌گیری کنید. یک دل می‌گوید با آن خودروی خود را ارتقا دهید، آن یکی دل می­‌گوید دلتان یک مسافرت حسابی می­‌خواهد و با آن پول به مسافرت بروید.

اما از سویی یکی از دوستانتان به شما می‌­گوید که بهتر است این پس‌انداز خود را در کاری صرف کنید که برای شما بازدهی مناسبی را ایجاد نموده و شما را قادر سازد سال آینده خودروی به مراتب بهتری بخرید و یا سفر مجلل‌تری را تجربه کنید. پیشنهاد منطقی به نظر می‌­آید. پس تصمیم می‌­گیرید بجای مصرف پس‌انداز خود، آن را به تعویق انداخته و سال آینده توان مصرف خود را افزایش دهید”. این تعریف کلاسیک سرمایه‌گذاری است: به تعویق انداختن مصرف امروز به امید افزایش توان مصرف خود در آینده.

این افزایش توان مصرف مفهوم ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری در تقابل با “تورم” و از طریق” بازدهی” بدست می‌­آید. یعنی تورم در طول زمان از قدرت پول می‌­کاهد و بازدهی بر قدرت آن می‌­افزاید. اگر زور بازدهی بر تورم چربید، توان مصرف شما در آینده افزایش پیدا کرده و شما می‌­توانید خودروی بهتر و یا سفر مجلل‌تر را عملی سازید. اکنون سوال بعدی در ذهنتان ایجاد می‌­گردد؟ این پول را در چه گزینه‌ای سرمایه‌گذاری نمایم؟

مفهوم ریسک و بازده

افراد از نظر میزان تحمل ریسک در زندگی و کار به سه گروه تقسیم می‌­شوند: افراد ریسک‌گریز، افراد ریسک‌پذیر و افرادی که نسبت به ریسک بی‌تفاوتند. زیبایی اقتصاد پویا نیز در همین تفاوت‌­ها است. عده­‌ای برای پذیرش ریسک بیشتر، بازده به مراتب بیشتری مطالبه می‌­کنند. اما آنچه در همه این نگرش‌­ها وجود دارد، تناسب ریسک و بازده مورد انتظار است. هرچه ریسک بیشتری را تحمل کنیم، انتظار بازدهی بیشتری هم خواهیم داشت. اما گاهی آنچه نصیبمان می‌­شود با آنچه انتظار داشتیم متفاوت است و این همان ریسک است که در هفته قبل بدان پرداختیم. اما همه افراد در اقتصاد یک ویژگی ثابت را دارند: “از زیان گریزانند”.

گزینه‌­های سرمایه‌گذاری

براساس طبقه‌بندی موسسه گزینه‌های سرمایه‌گذاری بر اساس ماهیت و میزان ریسک به طبقات زیر تقسیم می‌شود:

سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت شامل: انواع سپرده‌گذاری در بانک‌­ها، انواع اوراق مشارکت، صکوک و اوراق خزانه دولتی. این سرمایه‌گذاری‌­ها دارای ریسک کم و گاهی بدون ریسک بوده و برای افرادی با میزان ریسک‌پذیری کم مناسب است.

سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌­ها شامل: سهام شرکت­‌های سهامی عام پذیرفته شده در بورس و فرابورس، سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌­های غیربورسی و دانش‌بنیان. میزان ریسک در این نوع سرمایه‌گذاری بر اساس ماهیت فعالیت شرکت‌­ها متفاوت و بالاتر بوده و در واقع با سرمایه‌گذاری در آن، شما مالک بخشی از سهام شرکت خواهید بود. احتمال عدم وجود بازدهی و یا حتی بازدهی منفی نیز وجود دارد.

سرمایه‌گذاری‌­های جایگزین شامل: صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و با درآمد ثابت، مسکن، سکه و طلا، ارز و کالا. این سرمایه‌گذاری‌­ها به طور معمول ریسک متوسطی دارند و البته بسته به نوع آن سطح ریسک متفاوت است.

سرمایه‌گذاری مناسب کدام است؟

پاسخ این سوال ارتباط مستقیم به میزان ریسک‌پذیری شما در وهله اول دارد. شما می‌­توانید از طریق شرکت‌­های فعال در بازار سرمایه با تکمیل پرسشنامه سنجش ریسک، میزان ریسک خود را بسنجید. عوامل دیگری که در انتخاب گزینه سرمایه‌گذاری شما موثراند عبارتست از:

• مبلغ سرمایه‌گذاری اولیه
• افق سرمایه‌گذاری و مدت زمان آن
• نحوه دریافت بازدهی (ماهانه، فصلی و یا در سررسید)
• علایق سرمایه‌گذاری فردی
• میزان دانش و تخصص در گزینه سرمایه‌گذاری

به مثال ابتدای مقاله بازمی‌گردیم. قرار شد بجای خرید خودرو یا یک سفر تفریحی، مبلغ پس‌انداز خود را سرمایه‌گذاری نماییم. یکی از مواردی که در یک سرمایه‌گذاری موفق اهمیت دارد، میزان جذابیت گزینه‌های سرمایه‌گذاری است. در شرایط رونق بازارهای سرمایه‌گذاری، انتخاب کمی آسان‌­تر است. مهم این است که گزینه سرمایه‌گذاری خود را متناسب با گزینه‌های موجود و ویژگی‌­های رفتاری و اقتصادی خود تنظیم نموده و اقدام نمایید. مشورت با افرادی که در این زمینه تخصص دارند به خصوص در شرایط رکود بازارها اهمیت دوچندان دارد.

سنجش بازدهی سرمایه‌گذاری

به منظور بررسی دقیق بازدهی سرمایه‌گذاری از نسبت بازدهی سرمایه‌­گذاری (ROI) استفاده می‌­نماییم. در این نسبت مبلغ بازدهی در صورت کسر و مبلغ سرمایه‌گذاری خودمان در مخرج کسر ارائه می‌­شود. اگر از سرمایه دیگران همچون بانک استفاده نموده‌­ایم، هزینه مالی این مبلغ از بازدهی کسر شده و مخرج تنها سرمایه خودمان را شامل می‌­شود؛ نه کل سرمایه‌گذاری.

فراموش نکنیم که همه ما در معرض رفتارهای احساسی و تحلیل نشده اقتصادی هستیم. همه ما از زیان گریزان هستیم و اگر در تصمیمی مفهوم ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری اقتصادی دچار زیان شویم، برای ما بسیار نامطلوب است. بنابراین سنجیده، با دانش، همراه با تحلیل و مشاوره، اقدام به انجام مفهوم ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاری نمایید. اگر چنین تصمیمی ندارید توصیه می‌­کنم همین امروز، یا همان خودروی خود را ارتقا دهید و یا به سفر تفریحی بروید، زیرا امکان دارد در نتیجه یک تصمیم نادرست و احساسی همین فرصت‌­های جاری را هم از دست بدهید. پربازده باشید.